Na jednoj razglednici upućenoj iz Mostara u Vransko, koje se danas nalazi na u Sloveniji, na pola puta između Ljubljane i Celja, a koje je u godinama slanja razglednice bilo u Štajerskoj, unutar KuK, prikazano je bolničko osoblje Garnizonske bolnice broj 26, II.a odjeljenje u Mostaru. Interesantno je da je tadašnja slika izrađena u obliku razglednice, te da je ovom razglednicom vrlo šturo uručen pozdrav cijeloj rodbini. Da li je pošiljalac bio među odobama na slici, ili možda vojnik na liječenju u bolnici, ostaje nepoznato.
O rasporedu vojnih jedinica KuK u Mostaru pisao je Manuel Martinovoić u svom tekstu pod naslovom Vojni grad Mostar, a ovdje donosimo dio toga teksta.
Vojni grad Mostar
Mostar je bio najgušće fortificiran grad u BiH, a neka područja, poput Podveležja, te posebno brdo Hum iznad Mostara, čine možda najgušću skupinu fortifikacija i u svjetskim okvirima. Čovjek i danas ostaje zadivljen inventivnosti i organizaciji tadašnje Austro-Ugarske Monarhije, uzimajući u obzir količinu izgrađenih materijalnih dobara i stepen tehnike i tehnologije prije više od 100 godina.
U gradu na Neretvi nalaze se četiri kasarne (Sjeverni, Južni, Istočni i Zapadni logor) i od 1912. godine jedan značajni vojni aerodrom. Dodatno tu su još i logorske hale, mjesto za vojnu obuku i strelište, kao i jedna vojna bolnica u gradu, odnosno u okolini. Najpoznatija jedinica stacionirana u Mostaru bila je Bosansko-hercegovačka pješadijska pukovnija Nr. 4 (BHR4). Pored nje tu su se nalazile jedinice, trupe i štabovi, od kojih je većina bila dio 16. k.u.k. Armijskog korpusa, u gradu:
• – 1. eskadrila / ulanska (konjička) pukovnija 5;
• – 1. bataljon / 63. pješadijska pukovnija;
• – 1. bataljon / 102. pješadijska pukovnija;
• – III: Bataljon i rezervni vod / Bosansko-Hercegovački pješadijski puk 4;
• – Utvrđeni artiljerijski bataljon 2;
• – Brdski artiljerijski puk 7;
• – Željeznički division 16 (divizion za snabdijevanje i dostavu, sa tri pukovnije)
• – Garnizonska bolnica 26;
(iz arhive Martinović)
prilog: fotografije, bolničko osoblje vojne bolnice
1913. ili 1915. godine, Sjeverni logor u Mostaru.
Garnizonska bolnica K.u.K broj 26 u Mostaru II.a odjel.
K.u.K Garnisonsspital Nr.26 in Mostar II.a.Abteilung
korigovan orginalni foto. Aid Čizmić
priredili: Tibor Vrančić, Armin Džabirov, Smail Špago
(NovaSloboda.ba)
